محمد رضا عارف در سال 1330 در خانواده‌ای مذهبی و اصیل در شهر یزد به دنیا آمد.

پدر وی حاج میرزا احمد عارف یکی از بازاریان اصیل و سرشناس و از چهره‌های محبوب و مردمی و مذهبی یزد و هم‌چنین از خادمان حضرت سیدالشهدا (ع) بودند که مجالس روضه‌خوانی و روشن‌گری منزل ایشان در شهر یزد در سال‌های پیش و پس از انقلاب به‌عنوان پایگاه دانشجویان، دانشگاهیان و فرهیختگان یزد به حساب می‌آمد.

ویژگی بارز محمد رضا عارف در کودکی نبوغ ذاتی وی در علم ریاضی بود، آن‌چنان که در سن 5 سالگی مسلط به حساب سیاق بود و پس از آن نیز درخشش بی‌نظیر وی در درس ریاضی چنان بود که توانست در مسابقات ریاضی کشور در رامسر در سال 1348 رتبه اول کشوری را به دست آورد.

وی در کنکور سراسری رشته ریاضی سال 1349حائز رتبه دوم کشوری شده و پس از تحصیل در رشته مهندسی برق دانشکده فنی دانشگاه تهران و موفقیت در کسب رتبه‌اول این دانشکده در سال 1354 با معدل 3/91 از 4 از آن دانشکده فارغ‌التحصیل شود.

در همان سال با استفاده از بورس تحصیلی دانشگاه صنعتی اصفهان برای ادامه تحصیل راهی امریکا شد و در سال 1355 با اخذ مدرک کارشناسی ارشد و در سال 1359 با اخذ مدرک دکترای برق مخابرات هردو از دانش‌گاه استنفورد با معدل 4 از 4 به میهن بازگشت.

دکتر محمد رضا عارف از همان بدو ورود به کشور با توجه به شرایط حساس پس از انقلاب و وقوع جنگ تحمیلی و نیاز کشور به مدیران آگاه و متخصص شروع به خدمت در دستگاه‌های مختلف دولتی چون شرکت مخابرات و وزارت فرهنگ و آموزش عالی کرد.

در سال‌های 73 تا 76 در سمت ریاست دانشگاه تهران حضوری درخشان داشت. پس از آن نیز در کابینه‌ دولت اصلاحات در سال‌های 76 تا 79 به‌عنوان وزیر پست و تلگراف و تلفن مشغول به خدمت شد و در سال‌های 79 تا 80 به عنوان معاون رییس جمهور و رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور به فعالیت خود ادامه داد و در سال‌های 1380 تا 1384 به‌عنوان معاون اول رییس جمهور برگزیده شد.

علاقه‌مندی فراوان دکتر عارف به علم و دانش سبب شد که وی علی‌ رغم مشغولیت‌های مدیریتی در تمام این سال‌ها، به‌عنوان استادی برجسته در دانشگاه صنعتی اصفهان و صنعتی شریف و سایر دانشگاه‌ها با هدایت بیش از 110 پایان‌نامه‌ی دکترا و کارشناسی‌ارشد و تدریس در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا به فعالیت‌های علمی خود ادامه دهد.

وی به عنوان یکی از نظریه‌پردازان مطرح جهان در نظریه اطلاعات موفق به معرفی شبکه مخابراتی معروف Aref Network شد و در راستای گسترش علم مخابرات در کشور اقدام به راه‌اندازی دکترای برق-مخابرات در دانشگاه‌های تربیت‌مدرس، صنعتی اصفهان، یزد و چند دانشگاه دیگر نمود.

تالیف، تحقیق، ترجمه:

  • ترجمه‌ کتاب سیستم‌های مخابراتی دیجیتال و آنالوگ که در سال 69 به‌عنوان کتاب سال انتخاب شد.
  • ترجمه کتاب سیگنال‌ها و سیستم‌ها .
  • ترجمه کتاب سیگنال‌های تصادفی .
  • تالیف و یا ارائه بیش از 280 مقاله علمی.

سابقه فعالیت‌های سیاسی قبل از انقلاب :

  • فعالیت سیاسی و مشارکت در برگزاری جلسات مذهبی در دوران دانش‌جویی در دانشگاه تهران
  • دستگیری توسط کمیته مشترک ضد خرابکاری ساواک در سال 1354
  • عضویت و فعالیت رسمی در انجمن اسلامی دانشجویان امریکا و کانادا از 1354 تا 1359

خدمات پس از انقلاب:

  • معاون طرح و توسعه‌ شرکت مخابرات ایران 1360-1359
  • سرپرست شرکت مخابرات ایران 1360
  • معاون دانشجویی وزارت فرهنگ و آموزش عالی 1361-1360
  • معاون آموزشی وزارت فرهنگ و آموزش عالی 1362-1361
  • قائم‌مقام و معاون هماهنگی وزارت فرهنگ و آموزش عالی 1363-1362
  • معاون آموزشی وزارت فرهنگ و آموزش عالی 1369-1368
  • مشاور آموزشی و قائم‌مقام وزیر در هیات ممیزه مرکزی و رئیس شورای هماهنگی هیات‌های امنای دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی 1373-1369
  • رییس دانشگاه تهران 1376-1373
  • وزیر پست و تلگراف و تلفن 1379-1376
  • معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور 1380-1379
  • معاون اول رییس‌جمهور 1384-1380
  • رییس انجمن رمز ایران
  • رییس انجمن علمی کنترل و فرماندهی ( (C4Iایران
  • رییس انجمن‌ علمی شبکه‌های هوشمند انرژی ایران
  • رییس گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم ایران
  • رییس بنیاد پیش‌برد علم و فن‌آوری ایران (FAST-IRAN)
  • رئیس هیات موسسه بنیاد امید ایرانیان
  • عضو موسس بنیاد باران

منبع:همشهري آن لاين